Sarı Nokta Hastalığı Nedir Ve Nasıl Gelişir?

Gazete, dergi, kitap okumak istediğinizde sayfa bulanık mı görünüyor? Yüzleri tanıyamıyor musunuz? Özellikle karanlıkta, araba kullanamaz hale mi geldiniz? Bir duvar saatine baktığınızda örneğin, dış kenarlarını, şeklini çok kolay ayırt ederken, orta kısmını, akrebi, yelkovanı, sayıları hiç göremiyor musunuz? Düz çizgiler eğri veya kırık görünüyor ve renkler de canlılığını mı kaybetti? Belki de televizyon izlerken görüntüleri ya da elinize aldığınız paranın kaç lira olduğunu ayırt edemiyorsunuz.

Tüm bu yaşadıklarınızın sebebi sarı nokta hastalığı olabilir. Çünkü bunlar, sarı nokta hastalığının en bilinen semptomları.

Sarı Nokta Hastalığı (Makula Dejenerasyonu) Nedir?

Gözde sarı nokta hastalığı ya da tıptaki adıyla Makula Dejenerasyonu (AMD) merkezi görmedeki bir bozukluktur. Merkezi görme bozulsa da çevresel görme sağlam olduğu için körlük olarak değerlendirilmeyebilir.

Gözün arka kısmını kaplayan ve görüntünün beyne iletilmesinden sorumlu sinir tabakasına retina denir. Bu hastalık, retinanın bir bölümü olan ve cisimleri ayrıntılı, keskin, renkli ve net olarak görmemizi sağlayan makuladaki fonksiyon kaybı sebebiyle oluşur.

Makulanın ortasındaki toplu iğne başı büyüklüğünde bir nokta, içerdiği özel pigment maddelerinden dolayı sarıdır. Sarı renkli bölgenin hastalığı olduğu için bu isim verilmiştir.

Makula Dejenerasyonu Türleri Nelerdir?

Sarı nokta hastalığının "kuru" (atrofik) ve "yaş" (exudatif) olmak üzere 2 türü bulunur.

Kuru sarı nokta hastalığı:  En sık rastlanan tipidir. Neredeyse 100 vakanın 85’i kuru tiptir. Görme kaybının nispeten daha hafif olduğu bu tipte, görme kaybına yaşlanmaya bağlı olarak makula bölgesindeki doku incelmesi ve drusen görülür. Drusen beyaz-sarı renkli olur.  Yağlı hücre artıklarının birikmesi ile oluşur.

Yaş sarı nokta hastalığı: Retina altında anormal kan damarları gelişir ve sıvı veya kan sızmasına neden olur. Bu da giderek artan bir görme kaybına sebep olur.

Sarı Nokta Hastalığı Nasıl Gelişir, Belirtileri Nelerdir?

Sarı nokta hastalığı, farklı kişilerde farklı belirtilerle ortaya çıkabilir ve hastalığın ilerleyişi de kişiden kişiye hatta gözden göze farklılık gösterir. Hastalar önce yazıları bulanık, renkleri soluk, düz çizgileri eğri olarak görmeye başlarlar. Hastalık ilerlediğinde, hasta görme alanlarının merkezinde yoğun görme kaybı yaşar, yaşam kalitesi düşer.

Yazının başında belirttiğimiz gibi hastalar, yazıları okumada, yüzleri ayırt etmede, araç kullanmada ve tv izlemede zorlanırlar.

Sarı nokta hastalığı genelde iki gözde birden görülür. Rahatsızlık tek gözde ise diğer göz onu kompanse ettiği için yıllar boyu fark edilmeyebilir. Özellikle yaşa bağlı sarı nokta hastalığında, henüz semptomlar etkisini göstermeye başlamadan makula yavaş yavaş normal yapısını kaybettiği için teşhiste gecikilebilir.

Ne Zaman Doktora Görünmelisiniz?

Bulanık görme ortaya çıkmadan, 50 yaş ve üzeri herkesin, özellikle de ailesinde sarı nokta hastalığı hikayesi olanların kontrole gitmesi tavsiye edilir. Ayrıca yüksek riskli grupta olan aşırı kiloluların, yüksek kan kolesterol düzeyi olanların, sigara içerenlerin ve kalp damar hastalığı bulunanların daha erken yaşta muayene olması faydalıdır.  

Bununla birlikte görüşünüzde kararma fark edersiniz, renkleri ve ince ayrıntıları görmede güçlük yaşarsanız, düz çizgileri eğik görürseniz hemen doktora gitmeniz gerekir.

Sarı Nokta Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?

Sarı nokta hastalığının teşhisi için genel göz muayenesinin yanı sıra görme keskinliği, göz tansiyonu, ölçülür, gözün ön ve arka segment muayenesi yapılır. Hekimin gerekli bulması durumunda göz anjiyosu ya da OCT yani göz tomografisi de yapılabilir.

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu hastalığı tespit edilenler, hastalığın gelişimini kontrol için kendilerine “Amsler Grid” denilen bir tür kareli kağıt testi uygulaması ve herhangi bir ilerleme olmasa dahi senede en az bir kez düzenli olarak retina muayenesinden geçmeleri istenir.

Siz de Kendinizi Test Edebilirsiniz

Riskli gruptaysanız ya da herhangi bir şüpheniz varsa erken tanıda çok faydalı olan bu kareli kağıt testini siz de kendinize uygulayabilirsiniz.

• Kareli harita metot defterinden bir sayfanın ortasına bir siyah nokta koyun
• 30 santimetre uzaktan, sırasıyla birer gözünüzü kapatarak ve yakın gözlükleriniz takılı olarak her iki gözünüzle de kağıdın ortasındaki siyah noktaya bakın.
• Çevredeki tüm çizgileri düz ve bütün olarak görmelisiniz. Baktığınız alanda boşluklar olması, çizgilerde dalgalanma ya da kırılmalar var ise zaman kaybetmeden bir göz doktoruna başvurmalısınız.

Sarı Nokta Hastalığı Neden Olur?

Çoğu kişide doğal yaşlanma süreci içinde gelişen sarı nokta hastalığının sebebi tam olarak bilinmese de genetik faktörlerin ya da katarakt, hipertansiyon, diyabet, güneşe maruz kalma gibi etkenlerin hastalık riskini artırdığına dair araştırmalar bulunuyor.  Yine sigara ve alkol kullanımının da riski artırdığı, protein yerine sebze ve antioksidan maddelerden zengin besinlerin tüketilmesinin ise riski düşürdüğü biliniyor. Açık renkli cilde sahip olanlarda, renkli gözlülerde ve genelde kadınlarda sarı nokta hastalığına daha sık rastlanıyor.

Alınabilecek Tedbirler Nelerdir?

Erken teşhis için düzenli doktor kontrolü önemlidir. Ancak bunun yanında riskleri azaltmak için,

diğer sağlık kontrollerinin özellikle diyabet ya da kalp-damarla ilgili muayenelerin de düzenli yapılması iyi olacaktır. 

Sigara, sarı nokta hastalığının önde gelen risk faktörlerinden olduğu için, içmeyin, içiyorsanız bırakın. Antioksidan içeren meyve ve sebze ve  Omega-3 bulunan balık ağırlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı kilonuzu korumak da sarı nokta hastalığına yakalanma olasılığını düşürecektir.

Sarı Nokta Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Genel olarak geri dönüşü olmayan bir hastalık olsa da erken teşhiste mevcut durum korunarak, hastalığın ilerlemesi önlenebilir.

Kuru tip için çeşitli vitamin, mineral takviyeleri ve lutein gibi bazı antioksidan özelliğe sahip olan ilaçlar kullanılır. Yine de etkinliği kanıtlanmış bir tedavi henüz yoktur.

Yaş tip için ise, retinadaki kanama ve sıvı birikimine yol açan damar oluşumunu engellemek üzere göz içine anti-Vasküler Endotheliyal Büyüme Faktörü (VEGF) ilaç enjeksiyonları yapılır. Bunun uzun soluklu bir tedavi olduğu ve aksatmadan düzenli yapılması gerektiği unutulmamalıdır.

Makula deliği veya makula bölgesinde membran dediğimiz bir tür soğan zarı gibi bir maddenin birikmesi ile karakterize bazı makula hastalıklarında sarı nokta hastalıkları grubunda sayıldığından yanlışlıkla yukarıda bahsettiğimiz yaşa bağlı sarı nokta hastalıkları ile karışabilir. Aradaki fark makula deliği ya da makula üstü zar (Epiretinal membran) hastalıklarında ameliyatla tedavi imkanı vardır. Ancak yaşa bağlı makula dejeneransının ameliyatı günümüzde yoktur.

Tüm bu işlem ve tedavilerde titiz ve profesyonel destek için Göz Vakfı’na başvurabilirsiniz.

Bunun yanında -Göz Vakfı’nda da uygulamalarına başladığımız şekilde- son yıllarda geliştirilen göz içi teleskopik mercekler ile sarı nokta hastalığı bulunanların yakın okuma güçlerini arttırabilmeye başladık. Aynı katarakt ameliyatında olduğu gibi göz içine yerleştirilen bu mercekle ve uygulamasıyla ilgili detaylı bilgiye sarı nokta tedavisinde kullanılan lensler sayfasından ulaşabilirsiniz.

 Göz Vakfı Hastaneleri Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.